Τετάρτη 11 Ιανουαρίου 2023
Η χοληστερόλη ανήκει στην κατηγορία των λιπιδίων και διαδραματίζει σημαντικό ρόλο για τη λειτουργία του οργανισμού και δη των κυττάρων, συμβάλλοντας καταλυτικά σε πολύτιμες βιοχημικές διαδικασίες, όπως είναι η δημιουργία των ορμονών και η ανάπτυξη των εγκεφαλικών συνδέσμων. Αποτελεί βασικό συστατικό των κυτταρικών μεμβρανών, βάσει του οποίου μάλιστα ρυθμίζεται η διαπερατότητά τους, είναι δομικό υλικό ορμονών όπως τα ανδρογόνα και τα οιστρογόνα, συμβάλλει στην παραγωγή της βιταμίνης D και στον μεταβολισμό των λιποδιαλυτών βιταμινών, ενώ είναι απαραίτητη για την παραγωγή χολικών οξέων και την ομαλή πέψη των λιπών.
Όταν όμως τα επίπεδά της στο αίμα ξεπεράσουν κάποια όρια, τότε αυξάνεται ο κίνδυνος για καρδιαγγειακές παθήσεις, αφού μπορεί να εξελιχθεί σε αιτία για τον σχηματισμό αθηρωματικής πλάκας στις αρτηρίες.
Η χοληστερόλη παράγεται σε ένα ποσοστό 75% στον οργανισμό μας και δη στο ήπαρ, ενώ το υπόλοιπο 25% προέρχεται από τις τροφές που καταναλώνουμε, όπως τα ζωικά τρόφιμα (κρέας, γαλακτοκομικά κτλ). Η χοληστερόλη δεν έχει τη δυνατότητα να κυκλοφορήσει στο αίμα μόνη της, γι’ αυτό και συνδέεται με λιποπρωτεΐνες (χυλομικρά, VLDL, IDL, LDL και HDL). Από αυτές οι πιο σημαντικές είναι η LDL, η λεγόμενη κακή χοληστερόλη και η HDL, η καλή χοληστερόλη. Η LDL είναι αυτή που ενοχοποιείται για την απόφραξη των αγγείων και την αθηρωματική πλάκα, άρα και τις καρδιαγγειακές παθήσεις, ενώ η HDL είναι ωφέλιμη, καθώς απομακρύνει την LDL από τα τοιχώματα των αγγείων και τη μεταφέρει στο ήπαρ, ώστε να αποβληθεί στη συνέχεια με τη χολή, περιορίζοντας τους κινδύνους καρδιαγγειακής νόσου.
Να σημειωθεί ότι το αυξημένος κίνδυνος καρδιαγγειακών νοσημάτων μπορεί να οφείλεται και στο κληρονομικό ιστορικό, στα ελαττωματικά δηλαδή γονίδια που μπορεί να κληρονομήσουμε από τους προγόνους μας. Σε αυτή την περίπτωση η LDL δεν μπορεί να απομακρυνθεί από τα τοιχώματα των αγγείων, με αποτέλεσμα την εμφάνιση της οικογενούς υπερχοληστερολαιμίας .
Τρόποι μείωσης της χοληστερόλης
Οι θεραπευτικές προσεγγίσεις για τη χοληστερόλη αφορούν ουσιαστικά στον έλεγχο της LDL, η αύξηση της οποίας μπορεί να προκαλέσει συσσώρευση λίπους στα αγγεία, να συμβάλλει στον σχηματισμό αθηρωματικής πλάκας και να προκαλέσει καρδιακά επεισόδια, εγκεφαλικά, αλλά και αρτηριοπάθειες των κάτω άκρων.
Ένα πολύτιμο εργαλείο για τη μείωση της χοληστερόλης είναι η αλλαγή τρόπου ζωής, που περνά μέσα από διάφορα βήματα. Το βασικότερο είναι η διατροφή, ενώ ακολουθούν η άσκηση, η διακοπή του καπνίσματος, ο έλεγχος του άγχους και η διατήρηση ενός σταθερού βάρους.
Η διατροφή, που βρίσκεται απόλυτα στο χέρι μας, είναι καταλυτική για τη χοληστερόλη. Με την αποφυγή ορισμένων τροφών και την επιλογή κάποιων άλλων, μπορούμε να επέμβουμε δραστικά στον έλεγχό της. Το κόκκινο κρέας, τα τηγανιτά, το τυρί, το βούτυρο και γενικότερα τα επεξεργασμένα τρόφιμα που περιέχουν κορεσμένα λιπαρά θα πρέπει να αποφεύγονται ή, αν δεν είναι δυνατό, να περιορίζονται στο ελάχιστο. Καλό είναι επίσης να περιορίζεται η κατανάλωση της ζάχαρης και γενικότερα των γλυκών, όπως επίσης και τα επεξεργασμένα δημητριακά που περιλαμβάνονται στο ρύζι, το ψωμί και στα ζυμαρικά. Τα αυγά, που έχουν κατά καιρούς ενοχοποιηθεί για την αύξηση της χοληστερόλης, δεν απαγορεύονται, αρκεί να τρώγονται σε λογικές ποσότητες.
Παράλληλα με την αποφυγή των εν λόγω τροφών, η διατροφή θα πρέπει να εμπλουτίζεται με φρούτα και λαχανικά, αλλά και δημητριακά ολικής άλεσης. Για παράδειγμα βρώμη και κριθάρι συμβάλλουν στη μείωση της κακής χοληστερόλης χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά τους σε ένα είδος βιταμίνης Ε, τις τοκοτριενόλες, αλλά και λόγω των φυτικών τους ινών. Επίσης, ιδιαίτερα ωφέλιμα είναι τα όσπρια, από φασόλια και φακές μέχρι ρεβίθια και φάβα, αλλά και οι ξηροί καρποί. Μια ιδανική διατροφή για τη μείωση της χοληστερόλης περιλαμβάνει επίσης λιπαρά ψάρια, ελαιόλαδο και ταχίνι, που είναι φτωχό σε κορεσμένα λιπαρά και πλούσιο σε μονοακόρεστα και πολυακόρεστα. Επίσης, το γάλα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα επιτρέπονται, αρκεί να είναι χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά.
Σημαντικά μέσα για τη μείωση της χοληστερόλης είναι επίσης ο έλεγχος του βάρους, αλλά και η σωματική άσκηση. Δεν είναι τυχαίο πως ακόμα και μια μικρή απώλεια βάρους μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της χοληστερόλης. Αν μάλιστα συνδυαστεί και με σωματική δραστηριότητα –η οποία μπορεί να είναι ένα καθημερινό περπάτημα της μισής ώρας- τα οφέλη είναι ακόμα μεγαλύτερα. Παράλληλα, ο έλεγχος των επιπέδων του καθημερινού στρες και η διακοπή του καπνίσματος μπορούν να συμβάλλουν στην αντιμετώπιση των αυξημένων τιμών της χοληστερόλης.
Πάντως, ανάλογα με τους κινδύνους που αντιμετωπίζει ο οργανισμός και με το πόσο ευάλωτος είναι σε καρδιαγγειακά νοσήματα σε βάθος χρόνου, ο γιατρός θα αποφασίσει αν χρειάζεται άμεσα φαρμακευτική αγωγή για την αυξημένη χοληστερόλη, πέραν των άλλων ενεργειών. Η αγωγή αυτή περιλαμβάνει συνήθως στατίνες, οι οποίες εμποδίζουν την παραγωγή χοληστερόλης από το ήπαρ.
Ο συστηματικός έλεγχος όχι μόνο της χοληστερόλης, αλλά και μέσω αιματολογικών εξετάσεων είναι μια έξυπνη και επιβεβλημένη κίνηση, ώστε να γνωρίζουμε τα επίπεδά της εγκαίρως , να αντιληφθούμε σημάδια πιθανής ύπαρξης οικογενούς υπερχοληστερολαιμίας ( LDL>160mg/dl παιδιά και >190mg/dl στους ενήλικες) και να αναλαμβάνουμε δράση.