Δευτέρα 12 Ιουνίου 2023
Πριν από λίγες ημέρες ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Π.Ο.Υ.) ανακοίνωσε ότι η νόσος Covid-19 δεν αποτελεί πλέον παγκόσμια απειλή, κηρύσσοντας τυπικά τη λήξη της πανδημίας και την επιστροφή στην κανονικότητα.
Όμως ο εφησυχασμός αυτός ήταν προσωρινός μετά την πρόσφατη δήλωση του επικεφαλής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (Π.Ο.Υ.), ότι πρέπει σαν άτομα, σαν οργανισμοί ,σαν συστήματα και σαν κράτη να είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε την επόμενη πανδημία η οποία μπορεί να είναι «ακόμη πιο θανατηφόρα» από αυτή που προκάλεσε ο SARS‑CoV‑2 .
Η παρατήρηση αυτή τάραξε τα νερά της δημόσιας υγείας και έφερε στο προσκήνιο μία λίστα του Π.Ο.Υ που προϋπήρχε από το 2017. Ένας κατάλογος με παθογόνα που θα μπορούσαν να προκαλέσουν μια «θανατηφόρα πανδημία» στο μέλλον. Επί του παρόντος ο κατάλογος περιλαμβάνει τον SARS‑CoV‑2, τον ιό Έμπολα, τον ιό Marburg, τον ιό του πυρετού Lassa, τον ιό του αναπνευστικού συνδρόμου της Μέσης Ανατολής (MERS), τον ιό του Σοβαρού οξέος αναπνευστικού Συνδρόμου (SARS), τους ιούς Nipah και Zika και που συμπληρώθηκε το 2017 με ένα νέο παθογόνο, προς το παρόν άγνωστο, που ενδέχεται να προκαλέσει την εμφάνιση μιας νέας νόσου, της Νόσου Χ.
Τι είναι όμως η νόσος Χ; Είναι μια νέα υποθετική νόσος που αντιπροσωπεύει τη γνώση ότι μια σοβαρή πανδημία θα μπορούσε να προκληθεί από ένα παθογόνο που επί του παρόντος είναι άγνωστο. Κάποιοι πιστεύουν ότι η νόσος COVID-19 πληροί τις προϋποθέσεις για να θεωρηθεί η πρώτη Νόσος Χ. Ωστόσο, είναι πιθανό η πανδημία της COVID-19 να θεωρηθεί ως «παιδική» ασθένεια απέναντι στη σφοδρότητα και τη βαρύτητα της αναμενόμενης πανδημίας από το νέο άγνωστο νέο παθογόνο της Νόσου Χ.
Αυτό το παθογόνο θα μπορούσε να είναι ένας ιός, ένα βακτήριο, ή μύκητας ή άλλος παράγοντας και πιθανότατα δεν θα υπάρχουν διαγνωστικές προσεγγίσεις και εμβόλια ενώ ίσως υπάρχουν ελάχιστες διαθέσιμες θεραπείες για να αντιμετωπισθεί.
Πολλοί πιστεύουν ότι η επόμενη νόσος Χ θα είναι ζωονοσογόνος, και θα προέρχεται πιθανόν από άγρια ή οικόσιτα ζώα που σε κάποιες γεωγραφικές περιοχές, όπου θα υπάρξουν οι ιδανικές συνθήκες, το παθογόνο να σπάσει τον φραγμό μεταξύ των ειδών και να μεταπηδήσει από τα ζώα στους ανθρώπους. Να σημειωθεί ότι σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες υπολογίζεται ότι 1,67 εκατομμύρια ιοί που δεν έχουν ακόμη ανακαλυφθεί πρέπει να υπάρχουν σε θηλαστικά και πτηνά και περίπου οι μισοί από αυτούς έχουν τη δυνατότητα να μεταδοθούν στον άνθρωπο.
Επίσης δεν μπορεί να αποκλεισθεί μια βιοτρομοκρατική ενέργεια με την κατασκευή ενός «μηχανικού» παθογόνου που θα προκαλέσει την επόμενη πανδημία. Ακόμα η αναβίωση, λόγω της κλιματικής αλλαγής, αρχαίων ιών «ζόμπι» που βρίσκονται θαμμένοι στους πάγους μπορεί να αποτελέσει την γενεσιουργό αιτία της νόσου Χ.
Με στόχο την ενίσχυση της παγκόσμιας ετοιμότητας και της αντιμετώπισης οποιωνδήποτε μελλοντικών επιδημιών και πανδημιών έχει εκπονηθεί από τον Π.Ο.Υ. το Σχέδιο Ε&Α που συντονίζει παγκόσμια την έρευνα για τις απειλές από ασθένειες πριν καν αυτές εμφανιστούν και προσπαθεί να συντομεύσει το χρονοδιάγραμμα για την ανάπτυξη ασφαλών και αποτελεσματικών θεραπευτικών και προληπτικών ιατρικών αντίμετρων (διαγνωστικά τεστ, θεραπευτικών πρωτοκόλλων και εμβολίων).
Ακόμα οι κυβερνήσεις παγκόσμια και οι Οργανισμοί πρέπει να διαθέσουν κονδύλια τόσο για την πρόληψη και την έρευνα όσο και για τη διατήρηση της ετοιμότητας των συστημάτων υγείας, κρατώντας αυτά σε υψηλό επίπεδο, εκμεταλλευόμενοι την εμπειρία που αποκτήθηκε από την πανδημία της COVID-19 αλλά και την τεχνολογική πρόοδο που σημειώθηκε για την αντιμετώπισή της ώστε να παραμείνει η νόσος Χ ένα σενάριο επιστημονικής φαντασίας και όχι μια ζοφερή πραγματικότητα.
Ομ. Καθηγητής Α.Π.Θ., Επιστημονικός Διευθυντής Ομίλου Euromedica
