Παρασκευή 15 Οκτωβρίου 2021
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Αναισθησιολογίας (16 Οκτωβρίου), ο αναισθησιολόγος κ. Σπύρος Καλογεράκης, παραθέτει βασικά δεδομένα και απαντάει στις πιο συχνές ερωτήσεις σχετικά με το θέμα.
Αναισθησιολογία είναι ο κλάδος της ιατρικής που έχει ως σκοπό την ανακούφιση από τον πόνο κατά τη διάρκεια μιας χειρουργικής επεμβάσεως και μετά από αυτή. Αποτελεί ειδικότητα της ιατρικής, η οποία αποκτάται μόνο από πτυχιούχους ιατρούς. Η αναισθησία είναι μία προκαλούμενη, παροδική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από: αναλγησία, αμνησία, και απώλεια συνείδησης.
Υπάρχουν δυο ευρείες κατηγορίες αναισθησίας:
– Γενική αναισθησία, στην οποία περιορίζεται η δραστηριότητα του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος με απώλεια συνείδησης και ολική έλλειψη των αισθήσεων.
– Τοπική ή περιοχική αναισθησία στην οποία εμποδίζεται η μετάδοση των νευρικών ώσεων από ένα μέρος του σώματος και του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος.
Ένας ασθενής υπό την επίδραση τοπικής αναισθησίας διατηρεί πλήρως τις αισθήσεις του.
Στην περιοχική αναισθησία διακρίνουμε δύο τύπους:
1. Τον περιφερικός νευρικό αποκλεισμό ο οποίος εμποδίζει την αισθητηριακή αντίληψη ενός μέρους του σώματος, όπως είναι η διακοπή αισθητήριας αντίληψης σ’ ένα άκρο.
2. Τον κεντρικό αποκλεισμό όπου χορηγείται αναισθητικό γύρω από την σπονδυλική στήλη, το οποίο περιορίζει όλες τις αισθήσεις κάτω από αυτόν τον αποκλεισμό. (Επισκληρίδιος και ραχιαία αναισθησία)
Ιστορικά αναφέρεται ότι οι πρώτες προσπάθειες για γενική αναισθησία έγιναν με φυτικά φάρμακα/βότανα που χορηγήθηκαν στην προϊστορία. Η Αιθανόλη χρησιμοποιήθηκε στην αρχαία Μεσοποταμία, οι Σουμέριοι καλλιέργησαν και το φυτό Papaver somniferum, οι αρχαίοι Αιγύπτιοι πιθανώς χρησιμοποιούσαν ένα εκχύλισμα από το φυτό Μανδραγόρας, ενώ στην Ευρώπη, την Ασία και την Αμερική μία ποικιλία ειδών Solanum χρησιμοποιούνταν για αναισθησία. Ωστόσο, η πρώτη καταγεγραμμένη γενική αναισθησία πραγματοποιήθηκε από τον Crawford W.Long το 1842.
Από τότε η ανάπτυξη της αναισθησιολογίας σαν επιστήμη είναι ασύλληπτη. Μαζί της η αναπτύχθηκαν όλες οι χειρουργικές ειδικότητες καθώς η έλλειψη αναισθησίας ήταν τροχοπέδη στην εκτέλεση πολύπλοκων χειρουργικών επεμβάσεων. Παράλληλα μειώθηκαν δραματικά τα σοβαρά συμβάντα κατά την διάρκεια της αναισθησίας. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι ενώ στη δεκαετία του’70 η πιθανότητα σοβαρής αναισθησιολογικής επιπλοκής ήταν 1 σε 10.000 αναισθησίες, στις μέρες μας το ποσοστό έχει μειωθεί σε 1 σε 250.000 αναισθησίες.
Έτσι, καθημερινά χιλιάδες χειρουργικές επεμβάσεις πραγματοποιούνται στην Ελλάδα και αντίστοιχα χιλιάδες αναισθησίες χορηγούνται για τις επεμβάσεις αυτές. Σε κάθε μία από αυτές, ο αναισθησιολόγος, με την προεγχειρητική εκτίμηση, την συνεχή διεγχειρητική επίβλεψη του ασθενή και την μετεγχειρητική φροντίδα που παρέχει, έχει μετατρέψει την αναισθησία σε μια από τις ασφαλέστερες ιατρικές πράξεις.
Κλείνοντας θεωρείται χρήσιμο να απαντηθούν μερικές από τις συχνότερες ερωτήσεις και μύθοι:
Ε. Ποιος αποφασίζει για το είδος της αναισθησίας?
Α. Το είδος της αναισθησίας είναι ευθύνη του αναισθησιολόγου. Σε περίπτωση που κρίνονται εξ ίσου ασφαλή περισσότερα του ενός είδη αναισθησίας λαμβάνεται υπόψη και η γνώμη του χειρουργού ή του ασθενή
Ε. Μπορεί να “ξυπνήσω” στην διάρκεια του χειρουργείου?
Α. Με την χολυγουντιανή έννοια της απότομης, απρόβλεπτης ανάκτησης των αισθήσεων, όχι.
Ωστόσο ένας στους χίλιους ασθενείς υπάρχει πιθανότητα να ανακαλέσει αισθητηριακά ερεθίσματα σε μορφή συγκεχυμένων εικόνων ή ήχων. Σε καρδιοχειρουργικά ή μαιευτικά περιστατικά το ποσοστό είναι υψηλότερο όπως επίσης και η καθαρότητα κι ένταση της ανάκλησης.
Ε. Μπορεί να μην με “πιάνει” η αναισθησία?
Α. Αν και οι άνθρωποι διαφέρουν πολύ στην απαιτούμενη δόση αναισθησιολογικών φαρμάκων, δεν έχει αναφερθεί στην παγκόσμια βιβλιογραφία περίπτωση ασθενή ο οποίος που άρα την αύξηση της δόσης να μην αναισθητοποιηθεί.
Ε. Αν πάρω πολλές αναισθησίες υπάρχει περίπτωση να έχω μόνιμη έκπτωση των διανοητικών λειτουργιών?
Α. Οχι
Ε. Μετά την εισαγωγή στην αναισθησία που πηγαίνει ο αναισθησιολογος?
Α. Μένει στην αίθουσα σε όλη την διάρκεια της εγχείρησης, παρακολουθεί τον ασθενή και φροντίζει την διατήρηση των ζωτικών του λειτουργιών.
Σπύρος Καλογεράκης
Αναισθησιολόγος
Συνεργάτης κλινικής Euromedica Κυανούς Σταύρος
